Malediwy

Malediwy.

Malediwy to archipelag blisko 1200 wysepek położonych na Oceanie Indyjskim, z czego zamieszkanych jest około 200. Według wielu są to najpiękniejsze wyspy świata. Archipelag osadzony jest na 26 atolach koralowych narosłych na podmorskim łańcuchu wulkanicznym, ciągnącym się przez 820 km z północy na południe i 120 km ze wschodu na zachód. 80% Malediwów położonych jest na wysokości nie przekraczającej 1 m n.p.m. Średnia temperatura powietrza wynosi 27 °C. Na Malediwach występuje klimat równikowy wybitnie wilgotny. Stolicą Malediwów jest Male. Dzień Niepodległości obchodzony jest 26 lipca. Malediwy uzyskały niepodległość od Wielkiej Brytanii w roku 1965.


Podział wysp

Dokonując podziału Malediwów, rozróżnić należy resort islands - wyspy, które są resortami dla turystów (jest ich ponad 100), picnic islands - wyspy na które można wybrać się na piknik lub by się poopalać, sexy beaches - mikro wysepki, oraz czwarty typ - wyspy na których mieszkają rdzenni mieszkańcy Malediwów (na nich można zatrzymać się w guesthousach). Warto pamiętać, że na Malediwach obowiązuje zakaz opalania się w bikini. Jeśli chcemy powygrzewać się na słońcu, a nie zatrzymaliśmy się w resorcie, tylko odwiedzamy czyjś guesthouse należy wybrać się na picnic island.

Będąc w konkretnym pensjonacie wycieczki może nam zorganizować jego ekipa. Wybierając się z właścicielami innego guesthouse'u należy liczyć się z tym, że właściciel Waszego się zdenerwuje, a czasem Ci inni mogą Was po prostu nie zabrać. Wycieczki łódką na inne wyspy to różny koszt - 10/40$, zależny od odległości i tego ile zbierze się osób.

Ogólnie 26 atoli podzielonych jest na 21 jednostek administracyjnych: 20 atoli administracyjnych i miasto stołeczne Male. Każdy z atoli administrowany jest przez naczelnika nominowanego przez prezydenta państwa.

Gospodarka / język

Głównym źródłem dochodu na Malediwach jest turystyka. W przypadku pobytu nieprzekraczającego 30 dni wiza na Malediwach nie jest wymagana. Wpływy z turystyki wynoszą ok. 28% PKB. Ponad 90% przychodów podatkowych pochodzi z należności celnych oraz podatków związanych z turystyką.

Rupia malediwska. Nominał 10 MVR.

Drugim wiodącym sektorem jest rybołówstwo. Rolnictwo to uprawa głównie palmy kokosowej, drzewa chlebowego i bananów. Przemysł jest bardzo słabo rozwinięty. Walutą obowiązującą jest rupia malediwska, generalnie w użyciu jest też dolar amerykański. Płatności w resortach i pensjonatach możemy regulować za pomocą kart kredytowych. Bankomaty znajdziemy w Male.


Językiem urzędowym jest dhivehi.  Ze względu na oddalenie poszczególnych wysp język może się nieco różnić na każdej z nich, zwłaszcza kiedy mieszkańcy używają lokalnego dialektu. W powszechnym użyciu jest język angielski, który jest językiem wykładowym w malediwskich szkołach. Ponieważ Malediwy stały się popularnym kierunkiem dla turystów z Włoch i Niemiec w niektórych resortach znaczna liczba pracowników jest w stanie płynnie porozumieć się również w tych językach.

Co wyjątkowego spotkamy na Malediwach i dlaczego powinno się je odwiedzić w najbliższej przyszłości ?

Każdego roku Malediwy odwiedza około miliona turystów. Przejrzyste, turkusowe wody Oceanu Indyjskiego i rafy koralowe przyciągają miłośników nurkowania i amatorów snorkelingu (nurkowania powierzchniowego). W 1998 roku El Nino, ciepły prąd morski zniszczył część tamtejszych raf, doprowadzając do masowego blaknięcia korali. Najpiękniejsze rafy znajdują się, na samym południu Malediwów na Addu Atol. Każdy resort na Malediwach posiada szkółkę nurkowania. Rasdhoo Atoll jest najlepszym miejscem, by zobaczyć rekina młota. Powszechnie spotykany jest rekin wielorybi, największa ryba świata. Możemy nurkować obok niego bezpiecznie, żywi się wyłącznie planktonem. W każdej lagunie pływają małe, przyjazne rekiny. W resortach i pensjonatach często organizowane są wycieczki, których celem jest obserwowanie delfinów. Atrakcją jest bogactwo lokalnej muzyki i tańca. Jedną z najbardziej popularnym form muzycznych jest spektakl przy akompaniamencie wielkich bębnów, zwany Bodu Beru. Między wyspami możemy przemieszczać się za pomocą air taxi, a więc hydroplanu. Latają one co dzień do godziny 17. Choć czasem z jednej wyspy można zanurzając się tylko po kolana przejść samemu przez ocean na drugą :) Piaszczyste plaże i średnia temperatura - 27 stopni potrafią zachęcić niemal każdego.

Co jednak istotne jeśli ktoś marzy o odwiedzeniu Malediwów, warto by wybrał się tam w jak najbliższej przyszłości. Naukowcy przewidują bowiem, że do końca tego wieku poziom morza podniesie się o 60 cm, co oznacza zalanie większości z 1200 wysp archipelagu, których średnia wysokość wynosi zaledwie 90 cm :(

Państwo to od lat zwraca się do największych i najpotężniejszych krajów świata o pomoc w ograniczaniu efektu cieplarnianego. Prezydent Mohammed Waheed Hassan zapowiedział utworzenie specjalnego funduszu przeznaczonego na zakup terenów dla swoich 400 tys. obywateli. Zainteresowanie budzą tutaj przede wszystkim tereny Australii, ze względu na dostępność dużych połaci ziemi. Na przyjęcie wyspiarzy są gotowe również Indie oraz Sri Lanka, kulturowo zbliżone do Malediwów.

Wybierając się na Malediwy warto dobrze się spakować. Zakupy w supermarkecie na Malediwach są niemożliwe. Są tam tylko małe sklepy, w których wybór jest niewielki. Ale przede wszystkich warto zabrać ze sobą kremy do opalania, okulary słoneczne czy te do nurkowania, gdyż wszystkie te rzeczy na miejscu są niestety sporo droższe.

Wypoczynek w resortach.

Niewiele krajów na świecie ma taki wybór luksusowych resortów. Mając do dyspozycji większy budżet możemy wynająć domki na wodzie. Zaprojektowane, wykonane z drewna, ze schodami do oceanu, z osobistym lokajem (zwanym popularnie "man Friday", lub "villa host"). Niektóre z łazienką na otwartym powietrzu i z basenem, który pozwoli się ochłodzić, czy zmyć sól po kąpieli w morzu. Bardzo często wyspy z domkami na wodzie zamieszkują nowożeńcy.

Male

Stolicą i głównym portem morskim Malediwów jest Male. Miasto zajmuje niemal całą powierzchnię wyspy o tej samej nazwie i zamieszkuje je blisko 135 tysięcy ludzi.

Stolica poważnie została zniszczona 26 grudnia 2004 roku przez falę tsunami wywołaną trzęsieniem ziemi na Oceanie Indyjskim. Wody oceanu zalały blisko 2/3 miasta. Obecnie wyspa otoczona jest przekazanym przez Japończyków betonowym falochronem.

Male z lotu ptaka.

Od zewnątrz miasto charakteryzują kolorowe domy, bezalkoholowe bary i restauracje, żywy targ miejski i ogólny gwar na ulicach. Ulice są wąskie, przed wejściami do podwórek często siedzą starsi ludzie i przyglądają się przechodniom. Jeśli wybieramy się na Malediwy na wyspę z resortem, warto spędzić jeden dzień na Male, by poznać nieco miejscową kulturę. Zawsze znajdzie się w stolicy ktoś, kto chętnie pokaże nam swój dom. Porozmawiać można bez problemu po angielsku. Gospodarze poczęstują aromatyczną słodką herbatą i ostrymi niczym brzytwa kotlecikami rybnymi w curry. To przekąska. A główny posiłek?  Na to pytanie odpowiadają żartem. Najpopularniejsze są dwa dania: ryż z rybą lub… ryba z ryżem :)  Nie używają sztućców. Urywają kawałki jedzenia i maczają  w sosie. Korzystają przy tymn tradycyjnie, tylko z prawej ręki.

Male było siedzibą dynastii rządzących Malediwami od XII wieku. Jakkolwiek żadna z nich nie zostawiła po sobie wielkich pałaców. Pierwsze domy handlowe pojawiły się w XVII stuleciu wraz z fortyfikacją obronną. Modernizacja wyspy nastąpiła w latach '30 ubiegłego wieku, kiedy zaczęły powstawać pierwsze banki, szpitale i urzędy. Wówczas stolicę zamieszkiwało około 5 tysięcy ludzi, teraz jest to 135 tys.. Miasto nie jest już w stanie rozszerzyć się bardziej. Na obrzeżach wyspy rekultywowana jest rafa koralowa. Rząd szuka projektów podobnych do tych jak z Hulhumale, a więc budowy sztucznych wysp.

Co warto zobaczyć w Male ?

Najstarszym meczetem na wyspie jest Hukuru Miskiiy, powstały w roku 1656. Struktura meczetu powstała z kamienia koralowego, wyryte są na nim skrypty z Koranu. Meczet zbudowany został na fundamentach starej świątyni skierowanej na zachód, a nie na północny zachód w kierunku Mekki. W konsekwencji wierni modląc się muszą przyjąć nieco inny kierunek. W niektórych krajach do meczetów wolno wejść tylko muzułmanom. Turyści, którzy chcą zobaczyć od wewnątrz meczet w Male powinni uzyskać zgodę urzędnika Ministerstwa do spraw Islamu. Jeśli jest się taktownie ubranym nie powinno się mieć z tym problemu. Największy meczet w Male to Meczet Wielkiego Piątku. Jego sala modlitewna jest w stanie pomieścić 5 tysięcy wiernych. Wyróżnia się na tle miasta złotą kopułą. Pod względem wysokości przewyższają go tylko wieże telekomunikacyjne.

Jeśli chcemy poznać nieco bliżej historię Malediwów, warto odwiedzić Muzeum Narodowe w Male. Bilet wstępu kosztuje 3$. Budynek jest prezentem od państwa chińskiego. Muzeum ma w swoich zasobach dużą kolekcję zabytkowych eksponatów, od czasu starożytnych i średniowiecznych - elementy uzbrojenia, wyroby gospodarstwa domowego, eksponaty religijne - po czasy współczesne - pierwszy na Malediwach gramofon, telefon, komputer. Jest też 6 metrowy szkielet wieloryba butlonosego (gatunku endemicznego, ale widywanego jeszcze na Malediwach), czy protokół z 2009 roku ze słynnej podwodnej narady ministrów, która była swoistym wołaniem o pomoc i wezwaniem do walki z klimatycznymi zmianami. Prezydent Nasheed jest dyplomowanym płetwonurkiem, ale jego ministrowie do niecodziennego spotkania przygotowywali się z pomocą instruktorów przez kilka tygodni :)

By poczuć ducha życia lokalnego warto wybrać się na targ pełen straganów z owocami. Najwięcej jest tutaj bananów i kokosów. Obok znajduje się targ rybny, dusza Male. Jako, że złowione ryby trafiają z portu prosto na targ, toteż na miejscu są patroszone, osoby wrażliwe mogą poczuć się nieswojo :)


Dużą popularnością wśród turystów odwiedzających Male cieszą się wycieczki łodzią podwodną Whale Submarine, podczas których możemy obserwować podwodne życie na rafie koralowej obok wyspy. Bilet kosztuje 80$, dla dzieci 40$, rodzinny - 175$.  Łódź może zabrać jednorazowo na pokład 50-ciu pasażerów. Czas wycieczki to 45 minut. Łódź zanurza się na głębokość 25 metrów i możemy wtedy podziwiać rafę, pływające obok kolorowe rybki, czasami lwy morskie, a następnie 40 metrów, gdzie dzięki reflektorom łodzi zobaczymy wnętrza jaskiń, ogrody koralowców, mając szczęście być może rekina. Wycieczki są organizowane co 90 minut, od godziny 9 rano, do 20 wieczorem.

Gdzie tanio zatrzymać się w stolicy, a gdzie kupić pamiątki ?

Żeby zatrzymać się w Male nie musimy wydawać fortuny. Pokój w Real Inn wynajmiemy już za 35$ (1 os) / 45$ (2os). Pokoje mają tv, oraz lodówkę.

Jeśli chodzi o jedzenie, mamy tutaj największy wybór na całych Malediwach. Jest to jedyne miejsce, gdzie trafimy na "standardowe" restauracje. Możemy spróbować kuchni tajskiej, włoskiej, amerykańskiej. Możemy zjeść coś lokalnego - owoce morza, czy ośmiornicę. Wiele restauracji serwuje piwo bezalkoholowe. Prawie w każdej możemy napić się kawy z ekspresu. W herbaciarniach spotykają się głównie mężczyźni, kobiety mogą stać się obiektem zainteresowania, jakkolwiek nie nachalnego.

Główną ulicą Male jest Majeedee Magu. To właśnie tam znajdziemy szereg sklepów z ubraniami, butami, torebkami. Sklepy z pamiątkami skupiają się na Chandhanee Magu i w jej najbliższej okolicy. Ulice w Male rzadko posiadają numerację. W większości na poszczególnych budynkach spotyka się unikalne nazwy, pisane malowniczym angielskim i skryptem Thaana. Przykładowe nazwy domów to Subtle Laughter, Mary Lightning czy Aston Villa, a sklepów - Fair Price czy People’s Choice Supermarket.

W Male nie ma kafejek internetowych, ale bezpłatne sieci wi-fi znajdziemy w każdym hotelu. Poza tym wi-fi jest dostępne w barach, np. w Bistro Jade.

Jeśli chcemy wysłać komuś widokówkę z Malediwów główny budynek poczty jest naprzeciwko przystani do której przypływają promy z lotniska. Poczta jest także na samym Male Airport. Lotnisko znajduje się około 2 km od Male, na wyspie Hulhule i obsługuje wszystkie międzynarodowe połączenia lotnicze na Malediwach.

Historia Malediwów

Badania porównawcze tradycji językowych i kulturowych, oraz obyczajów potwierdzają, iż pierwsi osadnicy na Malediwach pochodzili z południowych wybrzeży Indii. Wyspy historycznie miały duże znaczenie strategiczne ze względu na położenie na głównych szlakach morskich na Oceanie Indyjskim.

Pierwszym królem Malediwów był Sri Mahabarana, który objął panowanie nad wyspami w 1117 roku. Islam przyjęty został w roku 1153. Warto zauważyć, że przejście na islam nastąpiło stosunkowo późno w odniesieniu do innych obszarów Azji Południowej, gdzie islam stał się główną religią w VII wieku. Przez wspomniane 500 lat Malediwy były jeszcze królestwem buddyjskim. Okres przed-muzułmański pełen jest bohaterskich mitów, połączonych z przypuszczeniami opartymi na odkryciach archeologicznych. Charakter mieszkańców ukształtowany został przez burzliwą przeszłość: gościnny i przyjazny, a tym samym dumny i niezależny. 

Po wprowadzeniu islamu król przyjął także tytuł sułtana. Do 1932 roku Malediwami rządziło 6 dynastii, z których wywodziło się 84 władców.  

W wieku XVI swoje kolonie w tamtym rejonie świata zakładali Portugalczycy, którzy od sułtana Malediwów otrzymali pozwolenie na budowę fortu i fabryki w Male. Aspirując do zwiększenia swoich wpływów w roku 1558 zabili oni władcę, nowym ogłaszając kapitana Andreasa Andre. Oprócz kilku miesięcy dominacji indyjskiej w XVIII wieku, był to jedyny moment, kiedy inne państwo zajęło Malediwy, chodź niektórzy historycy twierdzą, że Portugalczycy nigdy faktycznie nie rządzili Malediwami, lecz ustanowili tam jedynie punkt handlowy. Według powszechnego przekonania chcąc wprowadzić chrześcijaństwo byli oni okrutni. Jeśli ktoś z narzucaną religią się nie zgadzał, czekała go śmierć. W roku 1573 Mohammed Thakurufaanu wraz z dwoma braćmi stanął na czele buntu. W serii ataków partyzanckich z kulminacyjnym atakiem na Male zginęli wszyscy Portugalczycy. Dzień zwycięstwa obchodzony jest co roku, jako święto narodowe i przypada w pierwszy dzień, trzeciego miesiąca, kalendarza księżycowego.

W wieku XVII Malediwy zaakceptowały panowanie Holandii, która w tym czasie rządziła Cejlonem. Jakkolwiek Holendrzy nie angażowali się w sprawy lokalne na wyspach, które regulowane były zgodnie z wielowiekowymi islamskimi obyczajami.

Holendrzy zostali wyparci z Cejlonu przez Brytyjczyków w roku 1796 i Malediwy włączono do brytyjskiego obszaru chronionego. Status wysp jako brytyjskiego protektoratu, został oficjalnie zarejestrowany umową w roku 1887, kiedy sułtan przyjął brytyjski wpływ na obronę i stosunki zewnętrzne Malediwów. Sprawy wewnętrzne nadal regulowane były przez administrację lokalną.

Po raz pierwszy wyspy zostały odwzorowane na mapach w roku 1834.

W roku 1932 została spisana pierwsza konstytucja. Kraj uzyskał niepodległość 26 lipca 1965 roku. Po trzech latach Malediwy zrezygnowały z sułtanatu i stały się republiką. Pierwszy resort turystyczny powstał w roku 1972. 

Od 11 listopada 1978, przez 30 lat prezydentem Malediwów był  Maumoon Abdul Gayoom, wybierany przez parlament na sześć kolejnych kadencji. 8 stycznia 2008 na wyspie Hoarafushi miała miejsce nieudana próba zamachu na głowę państwa. Młody mężczyzna usiłował dźgnąć prezydenta nożem, zawiniętym w narodową flagę jednak został powstrzymany przez 15-letniego skauta.

7 sierpnia 2008 prezydent podpisał nową konstytucję, uchwaloną wcześniej przez parlament. Nowa konstytucja wprowadziła po raz pierwszy wielopartyjne wybory prezydenckie. Obecnym prezydentem Malediwów jest Mohammed Waheed Hassan.

Sztuka / Architektura

Pomimo, iż Malediwy są małym krajem z rozproszoną ludnością, to kultura dhivelhi znajduje tu swój wyraz w sztuce i rzemiośle tworząc silną tożsamość narodową. Publiczne festiwale, obchody, okazje zawsze mają styl malediwski. Bodu Beru, zespoły śpiewające w języku dhivelhi, lokalne rzemiosło i cała kultura przetrwały tu silnie w obliczu nowoczesności.

Śpiew i taniec.

Bodu Beru.

Bodu Beru ("wielki bęben") jest najpopularniejszą formą połączenia lokalnej muzyki i tańca. Pokazy Bodu Beru czasami odbywają się w resortach w ramach lokalnej nocy kultury. Taniec przy akompaniamencie bębnów rozpoczyna się od powolnych ruchów, przechodząc następnie w część rytmiczną, by skończyć się tanecznym szałem, niekiedy nawet stanem podobnym do transu. W skład zespołu muzycznego wchodzi 4, do 6 mężczyzn grających na bębnach, muzyka ma silne wpływy afrykańskie. Zatrzymując się na wyspie zamieszkałej przez ludność lokalną, Bodu Beru można zobaczyć i usłyszeć często, szczególnie wieczorami. W godzinach wieczornych w barach regularnie występują lokalne zespoły rockowe, wykonujące covery starszych, znanych utworów w połączeniu z repertuarem własnym. Do popularnych zespołów malediwskich, których płyty CD możemy kupić w sklepach muzycznych w Male należą Seventh Floor, Mezzo, Zero Degree Atoll.

Literatura.

Pierwsze malediwskie skrypty pochodzą z roku około 1600, jakkolwiek większość mitów i opowieści przekazywanych było drogą ustną i dopiero niedawno pojawiły się w druku. Fabuła wielu opowieści skupia się na magii i czarach, inne przedstawiają zły wpływ chciwości, pożądania, jakkolwiek niektóre są zdecydowanie dziwne oraz przygnębiające i nie nadają się na bajki dla najmłodszych na dobranoc :) Księgarnie w Male oferują dość duży wybór lokalnej literatury w przekładzie na język angielski. Większość opowieści to legendy o przeszłości pokryte wpływem islamu.

Malarstwo.

Na Malediwach nie ma tradycji historycznej jeśli chodzi o malarstwo. Pojawiło się ono wraz z ruchem turystycznym na wyspach. Obrazy zaczęły pojawiać się w pokojach hotelowych oraz w niewielkiej ilości być dostępne na sprzedaż. Najczęściej przedstawiają one plaże i krajobrazy przyrody. Malediwy są krajem muzułmańskim, w islamie powszechne jest odrzucenie sztuk plastycznych, przedstawiających istoty żywe. Lokalni znani malarze to Eagan Badeeu, Ahmed Naseer, Hassan Shameem.

Lakiernictwo.

Praca lakierników na Malediwach od setek lat tworzyła sztukę, która przetrwała historię. Od czasów starożytnych stosowane były techniki do tworzenia i zdobienia wazonów, pudełek z biżuterią, następnie sprzętów kuchennych. Przedmioty te często stanowiły prezenty dla monarchów. Wzory to zazwyczaj motywy kwiatowe, z czerwonym wykończeniem na czarnym tle (najczęściej tworzone na podstawie wzorów chińskiej ceramiki). Produkcja stała się rentowym zajęciem chałupnczym szczególnie na wyspach Eydhafushi i Thulhaadhoo, na Baa Atoll.

Biżuteria.

Wyspą słynną z produkcji złotej biżuterii na Malediwach jest wyspa Ribudhoo, zaś z biżuterii srebrnej Hulhudheli. Obie wyspy leżą w atolu Dhaalu. Według lokalnych wierzeń na Ribudhoo kilka wieków temu został uwięziony przez sułtana królewski jubiler. W wieku XVIII wyspiarze z kolei mieli splądrować jeden ze statków, przerabiając znalezioną złotą biżuterię, tak by ukryć jej pochodzenie.

Meble.

Undholi.

Malediwy posiadają 2 unikalne meble. Pierwszy to undholi, tradycyjna malediwska huśtawka. Zwykle w postaci dużej, drewnianej ławki, czasem siatki. Wersją statyczną jest joli, z miejscem dla 3,4 osób. Wcześniej meble te były wykonywane z włókien kokosowych i drewna, obecnie bardziej powszechne są stalowe rurki, a jeśli siatki, to z tworzywa sztucznego.

Dywany.

Maty podłogowe tkane z naturalnych włókien spotkać można na wielu wyspach Malediwów, te najbardziej znane to maty thundu kunaa, wykonywane na wyspie Gadhdhoo w atolu Gaaf Dhaal. Ta forma sztuki była zagrożona, od zniknięcia uratował ją wzrost turystyki. Jeden z duńskich naukowców w roku 1970 opisał wiele technik tkackich, zauważając jednocześnie iż dużo wzorów tradycyjnych nie było plecionych od 20 lat. Zbieranie materiałów i tkanie mat może trwać kilka tygodni. Obecnie rośnie uznanie dla tej formy sztuki oraz zainteresowanie nią przez zagranicznych kolekcjonerów.

Architektura.

Utheemu Palace.

Tradycyjna wioska na Malediwach wyróżnia się schludnością i uporządkowaniem. Zazwyczaj ulice są szerokie, ułożone w sposób regularny, w postaci siatki prostokątnej. Domy wykonane z bloczków betonowych lub kamieni koralowych. Wiele domów posiada z przodu zacieniony dziedziniec, z joli lub undholi, gdzie rodziny spędzają czas w upalne dni i odpoczywają wieczorami. Bardziej prywatny dziedziniec z tyłu, gifilli, służy jako łazienka na otwartym powietrzu. Najbardziej interesującymi budynkami wydają się być meczety. Niektóre z nich pochodzą z XVI wieku. Jedną z wysp, którą w szczególności warto odwiedzić jest Utheemu, gdzie znajduje się świetnie zachowany dworek Utheemu Palace sprzed blisko 500 lat.

Środowisko naturalne / Turystyka

Klimat.

Na Malediwach, położonych na Oceanie Indyjskim panuje klimat tropikalny. Średnia temperatura powietrza wynosi 27° C. Najcieplejszy miesiąc to kwiecień, najzimniejszy – grudzień. Najwyższa zanotowana temperatura wynosiła 37° C, a najniższa 17. Na wyspach wyróżnić możemy porę suchą i deszczową. Deszcze powodowane są przez dwa monsuny. Monsun południowo-zachodni występujący od maja do grudnia w szczególności dotyka północną część Malediwów, powoduje obfite, choć krótkotrwałe opady, silne wiatry i wzburzenie morza. Monsun północno-wschodni występujący od stycznia do kwietnia ma większy wpływ na południową część Malediwów, morze jest jednak spokojne, a opady niewielkie.

Ukształtowanie terenu.

Całkowita powierzchnia archipelagu Malediwów to ok 90 tys km 2. Przy czym powierzchnia lądowa to jedynie 298 km 2. Pod tym kątem kraj ten jest mniejszy od Andory. Grunty orne zajmują tylko 13% powierzchni, co oznacza, że ryby i żywność importowana stanowią większą cześć wyżywienia. Najwyższy szczyt ma wysokość 2,4 metra, będąc w tej kategorii najniższym wśród najwyższych szczytów wszystkich państw świata. Malediwy pojawiły się w Księdze Rekordów Guinnessa jako kraj o najbardziej płaskiej powierzchni lądowej. Z drugiej jednak strony można powiedzieć, że Malediwy są jednym z najbardziej górzystych krajów świata. Ludność mieszka na płaskowyżu, który rozciąga się przez około 2 000 km, od wysp Lakshadweep na wybrzeżach Indii po wyspy Chagos, położone na południe od równika. Płaskowyż ma ponad 5 000 metrów wysokości. Całość zanurzona jest pod Oceanem Indyjskim, tylko rozproszone szczyty widoczne są na powierzchni. Na szczytach tych nie ma śniegu, a rosną palmy kokosowe :)

Wraz z Tuvalu, Bangladeszem i częścią Niderlandów, Malediwy należą do tych państw świata, którym podnoszący się poziom wód w oceanach zagraża najbardziej. Regularnie na Malediwach pojawia się Bodu raalhu, żywioł objawiający się w postaci fal, potrafiących ogarnąć całą wyspę, przynoszący szereg szkód, a nawet ofiary w ludziach. Ze względu na niebezpieczną sytuację Malediwy stały się jednym z bardziej przyjaznych dla środowiska krajów świata, angażujących się w walkę z globalnym ociepleniem. Dla tak małego kraju jest to ogromne wyzwanie. Bardzo ważną instytucją zwracającą uwagę na problemy środowiskowe jest niedochodowa organizacja pozarządowa NGO Ecocare, której kompleksowa strona internetowa zawiera wiele interesujących podsumowań problemów środowiskowych i bieżących kampanii.

Rybołówstwo.

Sieci rybackie oraz włok na wodach Malediwów są zabronione. Wszystkie połowy odbywają się za pomocą lin i haczyków, z czego ponad 75% połowu stanowią tuńczyki. Zakaz stosowania sieci pomaga zapobiegać nadmiernym połowom, chroni także inne gatunki morskie, np. delfiny przed przypadkowym złapaniem. W 2010 roku wszedł w życie całkowity zakaz polowania na rekiny. Zakaz ten został wprowadzony z powodu gwałtownie spadającej liczby rekinów, których płetwy były sprzedawane przez miejscowych rybaków na rynki azjatyckie.

Zwierzęta.

Latający lis.

Jednym z niezapomnianych widoków na Malediwach są zlatujące wieczorem na wyspy do gniazd na drzewach gigantyczne nietoperze, nazywane latającymi lisami. Bardzo powszechne są kolorowe jaszczurki i gekony. Jest też regionalny gatunek szczura, zwanego przez mieszkańców wiewiórką kokosową, lub malediwskim chomikiem. Ilość komarów waha się w zależności od wyspy, ale generalnie nie jest dużym problemem. Prawie wszystkie ośrodki używają codziennie pestycydów, by pozbyć się niechcianych insektów. Spotkać możemy skorpiony, ale nie stanowią one dla nikogo zagrożenia. Miejscowe ptaki obejmują m.in. wrony (ich regularny ubój prowadzi wiele kurortów) i kurki wodne. Z migrujących ptaków można spotkać sokoły, czaple, czy mewy.

Na Malediwach swoje gniazda mają 4 gatunki żółwi. W ostatnim czasie populacja żółwi spadła, ale są one spotykane przez nurków w wielu miejscach. Połów żółwi oraz sprzedaż lub wywóz produktów ze skorupy żółwia jest całkowicie zabroniony. Rozwój resortów zmniejszył dostępność miejsc do zakładania gniazd, zmniejsza się także obszar trawy morskiej, a sztuczne oświetlenie często myli żółwie, które płynąc w wodzie instynktownie kierują się położeniem księżyca. Mimo edukacji mieszkańców popularny jest nadal zbiór jaj, które są tradycyjną potrawą, a także składnikiem velaa folhi, lokalnego dania na Malediwach, które cały czas nie zostało zakazane prawem. 

Parki Narodowe.

Na Malediwach istnieje 25 chronionych obszarów morskich, zwykle miejsc popularnych do nurkowania, gdzie łowienie jakichkolwiek ryb jest zabronione. Stanowią one enklawy dla morskiego życia, w których bezpieczna przyszłość jest zagwarantowana. W trakcie tworzenia jest morski park narodowy. Jeszcze nienazwany obejmuje on 9 niezamieszkanych wysp i stanie się największym rezerwatem w kraju. Zdecydowana większość wysp na Malediwach jest niezamieszkana. Aby się na nich osiedlić, lub rozpocząć budowę potrzebne jest pozwolenie od rządu.

Woda.

Na Malediwach nie ma wód powierzchniowych. Słodką wodę pozyskuje się przez odsalanie wody morskiej oraz wykorzystanie wody z dachów (deszczówki). Kiedyś większość domów pokryta była strzechą z palmy, obecnie domy częściej kryje się blachą falistą, co pomaga w zbieraniu deszczówki. Każdy ośrodek posiada system odsalania wody. Większość ośrodków korzysta z podwójnego zaopatrzenia i np. w łazienkach odsolona woda wykorzystywana jest w prysznicach, a do spłukiwania toalety służy woda słona. Niektóre ośrodki poddają recyklingowi wodę z kąpieli, wykorzystując ją do prania łóżek ogrodowych. System odsalania jest drogi, zużywa sporą ilość oleju napędowego, części podlegają wymianie. Goście często proszeni są o umiar w zakresie wykorzystania wody.

Na Malediwach na wyspie Thulusdhoo,  działa jedyna na świecie fabryka Coca-Coli, gdzie napój produkowany jest z wody morskiej.

Wpływ turystyki na środowisko.

Światowa Organizacja Turystyki podaje Malediwy, jako modelowy przykład zrównoważonego rozwoju przemysłu turystycznego. Rozwój turystyki na Malediwach jest ściśle regulowany przez państwo, wielkie resorty turystyczne powstać mogą tylko na niezamieszkanych wyspach, udostępnionych przez rząd. Przed rozpoczęciem prac wymagane jest przeprowadzenie badań środowiskowych. Duże ilości oleju napędowego zużywane do generowania energii elektrycznej oraz odsalania wody, zapotrzebowanie na ciepłą wodę bieżącą i klimatyzację znacząco zwiększają ogólne koszty pobytu gości. Choć coraz więcej ośrodków traktuje z odpowiedzialnym podejściem rozporządzenia i politykę ściekową, to jednak większość nadal spuszcza ścieki bezpośrednio do morza. Aby pozbyć się śmieci, które nie mogą być kompostowane buduje się spalarnie, jakkolwiek wiele ośrodków prosi odwiedzających je gości o zabranie do domu plastikowych butelek, zużytych baterii czy innych przedmiotów, które mogą stanowić problem przy utylizacji.

Problem lawinowo rosnącej masy śmieci produkowanej przez rozwijający się przemysł turystyczny rozpoczęto rozwiązywać w roku 1990. Postanowiono, że wysypisko powstanie na sztucznie usypanej, "śmieciowej wyspie" Thilafushi. Pierwszy transport trafił tam 7 stycznia 1992. Kolejne przypływały regularnie, średnio trafiało tam 300 ton śmieci dziennie. Chętnych do zrzucania śmieci na wyspie było tak dużo, że tworzyły się kolejki, czasem na opróżnienie zbiorników trzeba było czekać po 7-8 godzin. Bardziej niecierpliwi kapitanowie śmieciowych statków nie czekali i wrzucali śmieci wprost do wody. W dodatku odpady nie były sortowane. Dlatego na Thilafushi są też substancje niebezpieczne dla środowiska, m.in. metale ciężkie i azbest. Na wyspie jest kilka fabryk i meczet, są też domy dla stu kilkudziesięciu robotników z Bangladeszu, którzy pracują na wysypisku i ręcznie przeszukują śmieci w poszukiwaniu rzeczy na sprzedaż.

Życie codzienne na Malediwach

Religia. 

Mieszkańcy Malediwów to muzułmanie. Oficjalnie nie istnieją inne grupy religijne. Jeśli ktoś nie jest muzułmaninem, zgodnie z zapisami w konstytucji z 2008 roku, nie może być obywatelem Malediwów. Na wyspach nie świętuje się urodzin, najważniejszym wydarzeniem w życiu każdego mężczyzny jest obrzezanie, do którego dochodzi w wieku 6 lub 7 lat. Jest to wydarzenie rozmachem większe od ślubu i jego świętowanie trwa kilka dni. Role w społeczeństwie, zwłaszcza na wyspach są tradycyjne. Mężczyźni zajmują się pracą, kobiety domem i opieką nad dziećmi. Dużo kobiet nosi chusty, purdah, tradycja stroju, który odsłania tylko oczy nie jest praktykowana.

Modlitwy odbywają się 5 razy w ciągu dnia. Pierwszy raz godzinę przed wschodem Słońca, druga modlitwa około południa, trzecia popołudniu około 15.30, czwarta o zachodzie Słońca i ostatnia wczesnym wieczorem. Do każdej modlitwy wzywa muezin. Jego wezwanie emitowane jest z głośników, znajdujących się na minarecie meczetu i pojawia się także w telewizji. Wszystkie kanały na Malediwach przerywają swoje audycje, by przypomnieć o porze modlitwy i pójściu do meczetu. Sklepy i biura zamykane są na 15 minut. Niektórzy idą do meczetu, niektórzy klękają, w miejscu w którym się znajdują, inni nie uczestniczą w sposób widoczny. Najwięcej osób odwiedza meczety na modlitwie o zachodzie Słońca i w południe w piątek.

Dziewiąty miesiąc kalendarza muzułmańskiego to Ramadan. Każdego roku rozpoczyna się on wcześniej niż w roku poprzednim. Ustala się go w oparciu o kalendarz księżycowy, gdzie każdy miesiąc ma 28 dni. Ramadan jest miesiącem postu. Między wschodem a zachodem Słońca na Malediwach obywatele nie jedzą, nie piją, nie palą, nie uprawiają seksu. Posiłki zwykle są dwa, iftar po zachodzie słońca oraz suhur przed świtem. W czasie Ramadanu turyści przez wzgląd na grzeczność powinni unikać jedzenia, picia oraz palenia papierosów w miejscach publicznych. Koniec Ramadanu kończy się na Malediwach trzydniowym świętem państwowym i Kuda Eid, czyli religijnym festiwalem. W atmosferze radości ludzie odwiedzają się nawzajem i obdarowują prezentami. Grzecznością jest wówczas pozdrowić obywateli Malediwów popularnym wtedy zwrotem - "Eid Mubarak" (Wesołych Świąt) :)

Na wyspach ludzie cały czas boją się dżinów, złych duchów, które pochodzą z morza, ziemi i nieba. Są one obwiniane za wszystko czego nie można wytłumaczyć religią, lub nauką. W celu pokonania dżinów używa się fandhity, mikstury i czarów dostarczonych przez lokalnego znachora hakima, który wzywany jest również gdy choroba nie ustępuje, kobieta nie może zajść w ciążę, lub połowy ryb są słabe. Hakim może rzucić czar, pisząc frazy z Koranu na paskach papieru, które trzyma dana osoba, lub tuszem na talerzu z wodą tworząc specjalny eliksir, który następnie przeznaczony jest do wypicia. Popularne mikstury to isitri, eliksir miłości i varitoli, antidotum pomagające w rozwodach.

Edukacja.

Na Malediwach działa kilka przedszkoli, dzieci zaczynają w nich naukę Koranu w wieku 3 lat. Na każdej wyspie znajduje się państwowa szkoła podstawowa (madrasa). Niektóre są jednak bardzo małe, a edukacja kończy się na 5 klasach. Szkołę podstawową na Malediwach kończy 90% uczniów, 98% potrafi czytać. By kontynuować naukę w klasie 6 i 7, dzieci muszą się udać do szkoły średniej na większej wyspie. W stolicach każdego atolu działają centra edukacji, gdzie nauka kończy się na 10 klasie. Najlepsi uczniowie za darmo mogą kontynuować naukę w szkole wyższej. Takie szkoły wyższe są trzy. Największą z nich jest pierwszy uniwersytet otwarty na Malediwach - Maldives National University, który zainaugurował swoją działalność w lutym 2011 roku. Powstał on w wyniku reorganizacji wcześniej działającego college'u - Maldives College of Higher Education . 6 000 uczęszczających na uniwersytet studentów można podzielić na studentów programów długoterminowych (gdzie nauka trwa dłużej niż 1 rok akademicki) i krótkoterminowych. Na uniwersytecie znajdują się wydziały zdrowia, edukacji, turystyki, inżynierii i prawa Sharia.

Na Malediwach istnieje system pracy na rzecz państwa, za skromne wynagrodzenie, którego okres jest zależny od długości pobierania nauki w szkołach państwowych. W tym czasie można pracować w niepełnym wymiarze czasu pracy w drugim zawodzie i wiele osób ma właśnie drugą pracę, lub prowadzi własny interes. Wielu studentów po ukończeniu edukacji marzy o wyjeździe za granicę. Częstym kierunkiem jest Sri Lanka, Indie, Australia, Wielka Brytania.

Kobiety w społeczeństwie.

W XIV wieku Malediwami rządziły kobiety. Panowały wówczas 3 królowe i jeden król. Po przejściu od monarchii do republiki konstytucyjnej kobiety nie mogły stać na czele państwa. Prawo to zostało zniesione dopiero w roku 2008. Na wyspach dominuje tradycyjny model rodziny, gdzie kobieta zajmuje się dziećmi i obowiązkami domowymi. Wiele kobiet podejmujących pracę mieszka natomiast w Male. Według tradycji kobieta może wybrać sobie swojego męża i podać cenę (rhan). Cenę tą mąż musi zapłacić kobiecie w trakcie trwania małżeństwa, płatność może odbyć się w ratach, zależy to od wspólnych ustaleń. Jakkolwiek musi ona zostać spłacona, jeśli miałoby dojść do rozwodu. Kobiety żądają coraz wyższych cen, odzwierciedlając swoje wyższe oczekiwania, a także sceptycyzm co do bajkowego życia po ślubie :). Ślub sam w sobie jest stonowaną uroczystością, której towarzyszy duży bankiet, dla rodziny i przyjaciół. Dyskryminacja płci jest niewielka. Kobiety na Malediwach mogą posiadać własne grunty i nieruchomości. Wg prawa islamskiego Sharia ziemia dziedziczona jest przez syna i córkę w równych udziałach. Kobiety na Malediwach cenią sobie wolność osobistą i doświadczają jej o wiele więcej niż kobiety w większości społeczeństw muzułmańskich.

Transport.

Na Malediwach jest zaledwie około 100 km dróg. Popularnym środkiem transportu, którego nazwa stanie się częścią naszego słownictwa już po kilku godzinach jest dhoni :) Jest to wielofunkcyjna łódź, budowana w różnych kształtach i rozmiarach. Tradycyjna dhoni pochodzi od arabskich łodzi dhow, ale została ona tak zmieniona i udoskonalona, że jest to projekt lokalny. Tradycyjne łodzie dhoni mają wysoki, zakrzywiony dziób. Rufa jest płaska, kadłub wykonany z drzewa kokosowego. Mówi się, że najlepsi fachowcy od budowania łodzi mieszkają na atolu Raa. 12 robotnikom z produkcją 14 metrowego kadłuba schodzi około półtora miesiąca. Wiele wysp jest tak małych, że można je obejść w kilka/kilkanaście minut. Po paru dniach zna się na pamięć każdy kamień i każdą muszlę :)

Polityka / Media.

Mohammed Waheed Hassan, prezydent Malediwów.

Na Malediwach działa system wielopartyjny, przyjęty jednogłośnie przez Radę Obywatelską w roku 2005. Malediwy nie mają premiera, głową państwa i jednocześnie szefem rządu jest prezydent. Jest on wybierany bezpośrednio przez obywateli. Jeden kandydat może być prezydentem Malediwów maksymalnie przez dwie kadencje, trwające 5 lat. Głosować na prezydenta może każdy obywatel, który ukończył 21 lat. Pierwsze w pełni demokratyczne wybory prezydencie obyły się w kraju w roku 2008. Głową państwa wybrany został Mohamed Nasheed. Funkcję swoją pełnił przez niespełna 4 lata. Zrezygnował w lutym bieżącego roku w wyniku rewolucji, jaka ogarnęła Malediwy. Iskrą, która wywołała cichy zamach stanu był wydany przez prezydenta miesiąc wcześniej rozkaz aresztowania sędziego, który zwolnił z aresztu jednego z jego politycznych wrogów. Przez konserwatywnych mułłów prezydent oskarżany był także w meczetach, że jest wrogiem islamu. Po obaleniu prezydenta zamachowcy pokazywali w telewizji butelki whisky, jakie rzekomo znaleźli w jego gabinecie :). Od 7 lutego 2012 nowym przywódcą został wcześniejszy wiceprezydent Mohamed Waheed Hassan.

Przed wyborami w roku 2008 media na Malediwach były mało opiniotwórcze, powtarzając raczej stanowiska przyjęte przez rząd na temat bieżących spraw. Debata była tłumiona, audycje religijne nie były powszechne, jedynym środkiem masowego przekazu, który podjął się polemiki był serwis internetowy Minivan News. Aktualnie żywa debata obecna jest we wszystkich mediach. Na Malediwach wychodzą codziennie 4 gazety - Miadhu, Haveeru, Jazeera i Aufathis. Pierwsze dwie posiadają angielskie wydania internetowe. Państwowy kanał telewizyjny na Malediwach to TVM.


Sport

Malediwy uczestniczą w igrzyskach olimpijskich od olimpiady w Seulu w roku 1988. Reprezentacja nigdy nie zdobyła jednak medalu na igrzyskach. Nigdy też nie wzięła udziału w olimpiadzie zimowej.

Bashi.

Najbardziej popularnym sportem na Malediwach rozgrywanym przez cały rok jest piłka nożna. Malediwy mają własną ligę piłki nożnej, z klubami o takich nazwach jak Valencia, czy Victoria. Co roku rozgrywane są turnieje z drużynami z krajów sąsiednich. Mecze odbywają się m.in. na Stadionie Narodowym w Male. Popularna ponadto jest siatkówka i krykiet. W krykiet gra się w Male przez kilka miesięcy począwszy od marca. W siatkówkę gra się w hali, na plaży, w parkach. Malediwy posiadają dwie hale kryte, jest to Centre for Social Education, w zachodniej części Male i nowsza hala położona na wschód od Nowego Portu. Obiekty posiadają boiska przeznaczone do gry w siatkówkę, koszykówkę, kort do badmintona.

Na Malediwach spotkać możemy także kilka tradycyjnych gier. Takie gry to, np. bai bala, w której jedna drużyna próbuje oznaczyć członków drugiej znajdującej się w środku kręgu, czy tug-of-war nazywana także wadhemun. Bashi to kobieca gra rozgrywana na boisku przypominającym kort tenisowy, gdzie jedna kobieta stoi tyłem do siatki i serwuje piłkę tenisową do tyłu. Po drugiej stronie siatki znajduje się drużyna kobiet, która piłkę próbuje złapać. Thin mugali jest grą podobną do baseballu, rozgrywaną na Malediwach od ponad 400 lat. Tradycyjne gry stają się jednak coraz mniej popularne, a młodzi ludzie wybierają sporty międzynarodowe.

Informacje dodatkowe

Czas.

Różnica czasu, między Polską, a Malediwami wynosi + 4 godziny. Większość resortów stosuje inny czas, niż czas w Male, działając godzinę wcześniej. Daje to gościom iluzję dodatkowego światła dziennego w godzinach wieczornych i dłuższego snu rano. Warto mieć to na uwadze, szczególnie w ramach transferu na lotnisko.

Napięcie elektryczne.

Napięcie elektryczne wynosi - 230 V/50 Hz, gniazdka są 3-wtykowe. Można zabrać adapter, jakkolwiek w większości ośrodków gniazdka przystosowane są do norm europejskich.

Operatorzy telefoniczni.

Kod telefoniczny na Malediwy to +960, lokalną kartę SIM możemy kupić w Male, lub na innych zamieszkanych wyspach, ale nie w kurortach. Cena to około 10$. Na Malediwach działa dwóch operatorów telefonicznych - Dhiraagu i Wataniya. Numery składają się z 7 cyfr, nie ma numerów kierunkowych. Numer telefonu do szpitala to 102, na straż pożarną 118, policję - 119. Aby nawiązać połączenie międzynarodowe, należy wybrać 00, następnie kod kraju i właściwy numer.

Święta na Malediwach.

Ramadan - miesiąc postu w islamie, dokładna data rozpoczęcia zależy od fazy nowiu księżyca w Mekce, oczekiwane daty w najbliższych latach - 10 lipca 2013, 29 czerwca 2014, 18 czerwca 2015. Ramadan trwa 28 dni.

Id-ul-Fitr - święto dziękczynienia obchodzone w islamie na zakończenie ramadanu.

Bodu Eid - 66 dzień po ramadanie, czas kiedy wielu muzułmanów rozpoczynają pielgrzymkę do Mekki.

Święto Narodowe - obchodzone w pierwszy dzień, trzeciego miesiąca, kalendarza księżycowego. Upamiętnia zwycięstwo i wydostanie się spod okupacji portugalskiej z roku 1558.

Urodziny Proroka - 3-dniowe święto radości z okazji urodzin Mahometa. Przybliżone daty święta w najbliższych latach - 24 stycznia 2013, 14 stycznia 2014, 3 stycznia 2015.

Dzień Huravee - hołd dla sułtana Hassana Izzudina, który uwolnił w roku 1752 Malediwy spod okupacji indyjskiej.

Nowy Rok - obchodzony tradycyjnie 1 stycznia.

Dzień Niepodległości - 26/27 lipca, święto zakończenia brytyjskiego protektoratu i uzyskania pełnej niepodległości.

Dzień Zwycięstwa - obchodzony 3 listopada, upamiętniający zwycięstwo z roku 1988 nad atakiem grupy terrorystycznej ze Sri Lanki, która chciała obalić rząd. Świętu towarzyszą marsz wojskowy, występy dzieci.

Dzień Republiki - 11 listopada, święto upamiętniające zmianę ustroju politycznego na republikę w roku 1968.

Jakich rzeczy nie można przywieść z Malediwów ?

Wylatując z Malediwów nie można zabrać ze sobą m.in. koralowców, muszli, a niestety nawet piasku z plaży :(

Słownik języka dhivehi

Słownik dhivehi, czyli kilka słów i zwrotów po malediwsku.

Podstawowe słowa/zwroty.

Cześć. Assalaamu alaikum.
Jak się masz ?  Haalu kihineh?
Dziękuję, dobrze. Ran'galhu, shukuriyaa.
Dzień dobry. Bajaveri hendhune.
Do widzenia. Dhanee.
Dobry wieczór. Bajaveri haveer eh.
Dobranoc. Ufaaveri nidhume.
Jak masz na imię ? Kon nameh kiyanee ?
Mam na imię ______ . Aharenge namakee ______.
Miło Cię poznać. Badhalu vee thi varah ufavejey.
Przyjaciel. Ratehi
Dziękuje. Shukuriyaa.
Proszę bardzo. Maruhabaa.
Przepraszam. Ma-aafu kurey.
Jak powiedzieć _____ ? Kihineh bunaanee _____ ?
Dziękuję za gościnność. Be-heh-ti gaai kamah shukuriyya
Pomocy! Salaamai!
Tak. Aan.
Nie. Noon.


Kilka czasowników.

Iść. Dani.
Spacerować. Hingani.
Tańczyć. Nashani.
Jeść. Kani.
Pić. Buin.
Żeglować. Duvani.
Spać. Nidani.
Pływać. Fatani.

Posiłki.

Śniadanie. Hedhunuge naasthaa.
Obiad.Mendhuru keun.
Kolacja.Haaru.
Ryba. Mas.
Jajka. Kukulhu Bis.
Sałata. Satani.
(Świeże) Warzywa / owoce.(Thaazaa) Tharukaaree/meyvaa.
Chleb. Paan.
Ryż. Baiy.
Kawa. Gahuva.
Herbata. Sai.
Sok. Joos.
Woda. Fen.
Chciałbym _____. Aharen beynun _____.
To było pyszne. Varah meeru. 

Zakupy.

Ile to kosztuje ? Mi kihavaraka?
Ok, biorę to. Massalaeh ney aharen thi gendhaanan.
Drogi. Agu bodu.
Tani. Agu heyo.
To jest zbyt drogo. Thi maa agu bodu!

Pory dnia / Dni tygodnia.

Dzień. Duvas
Noc. Reggadu
Południe. Mendhuru
Północ. Mire
Dziś. Miadu
Jutro. Madamma
Wczoraj. Iye
Póżniej. Fahun
Wcześniej. Kuri

Poniedziałek. Horma
Wtorek. Angaara
Środa. Buda
Czwartek. Brassfati
Piątek. Hukuru
Sobota. Honihira
Niedziela. Aadita

Kolory.

Czarny. Kalhu.
Biały. Hudhu.
Żółty. Reendhoo.
Pomarańczowy. Niyadhuru.
Czerwony. Raiy.
Zielony. Fehi.
Niebieski. Noo.
Brązowy. Garagui.


Liczymy do 100.

1 eke
2 de
3 tine
4 hatare
5 fahe
6 haie
7 hate
8 ashe
9 nue
10 diha
11 egaara
12 baara
13 tera
14 saada
15 fanara
16 sorla
17 satara
18 ashara
19 onavihi
20 vihi
30 tiris
40 saalis
50 fansaas
60 fasdolaas
70 hai-diha
80 a-diha
90 nua-diha
100 sateka